PRACTORAAT

Relationeel werken in een onderwijsorganisatie

Dit Practoraat is verbonden aan het Summa College in Eindhoven
Het Practoraat ‘Relationeel werken in een onderwijsorganisatie’ is in juli 2021 gestart, met als doel om de beweging van Summa in de richting van een waardengedreven organisatie te ondersteunen met praktijk- en veranderingsgericht onderzoek naar relationeel werken. Het Practoraat is gepositioneerd onder de strategie Summa 2025, onder de pijler Waardengedreven organisatie. Het Practoraat werkt roc-breed. In het Practoraat werken het Summa College en stichting Presentie samen. Binnen het Practoraat wordt onderzoek gedaan naar hoe relationeel werken een meer prominente plek kan krijgen in het onderwijs.

Relationeel werken vormt de kern van de presentiebenadering. Deze manier van werken is afkomstig uit de wereld van zorg en welzijn. De presentiebenadering stelt dat je pas echt goede zorg kunt geven, als je als zorgverlener steeds aansluit bij en afstemt op de zorgvrager. In het Practoraat maken we de vertaalslag naar onderwijs door onderzoek te doen naar wat relationeel werken in een onderwijsorganisatie inhoudt, en hoe je die manier van werken kunt bevorderen.

Relationeel werken is vervlochten met pedagogisch handelen. Afgelopen decennia is er binnen het mbo veel aandacht geweest voor de didactiek. Terecht, want het aanleren van kennis en vaardigheden behoort tot de kerntaken van het mbo. Maar de pedagogische dimensie van het onderwijs heeft wat op de achtergrond gestaan. Willen we met ons onderwijs aansluiten bij de toekomstige maatschappelijke vraag, dan vraagt dat om een omslag van voornamelijk kwalificatie-gericht werken naar meer werken aan de vorming van de persoon.

Doel
Gezien de veranderkundige insteek van het Practoraat is besloten om het gehele proces te beschouwen als een actie-onderzoek. Daarbinnen worden verschillende deelonderzoeken uitgevoerd naar relevante thema’s. We willen niet alleen de praktijk onderzoeken; we willen die ook versterken. Ons doel is geen dikke onderzoeksrapporten op te leveren, maar resultaten waar de praktijk écht wat aan heeft.

Onderzoek & praktijk
Publicaties

Met het onderzoek van het Practoraat onderzoeken we wat we goede praktijken vinden als het gaat over relationeel werken. We maken zichtbaar welke patronen we met elkaar hebben, die deze manier van werken ruimte geven of juist niet. Daarvoor kijken we naar hoe onderwijswerkers al werken en hoe ze graag zouden willen werken. We onderzoeken welke veranderingen nodig zijn binnen systemen en structuren om aan deze manier van werken ruimte te bieden.

Aan het Practoraat is een lerende gemeenschap verbonden, die in de eerste plaats bestaat uit onderwijswerkers uit de eigen organisatie met verschillende functies: docenten, huismeester, kwaliteitsadviseur, HR-medewerker, directeur. Daarnaast zijn er mensen betrokken van buiten de organisatie. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de Practoren en door leden van de lerende gemeenschap. Waar mogelijk worden onderwijswerkers en studenten als co-onderzoeker betrokken. We doen geen onderzoek naar mensen, maar mét mensen. Omdat het Practoraat Summabreed werkt, gaat het ook om heel verschillende relaties: niet alleen om de relatie docent-student, maar ook om de relaties binnen diensten en onderwijsteams, tussen management en docenten en tussen het Summa en de maatschappij.

Het onderzoek van het Practoraat wordt ondersteund door stichting Presentie. Zij verzorgen inhoudelijke begeleiding van de onderzoeken en maken deel uit van de afstemmingsgroep die het proces van het Practoraat als geheel volgt.

Ons eerste onderzoek is in mei 2022 afgerond. Daarin hebben we verkend hoe relationeel werken in de praktijk van Summa eruitziet. Samen met de onderwijswerkers van de lerende gemeenschap hebben we collega’s geïnterviewd over ‘die ene student’: die persoon die je nooit bent vergeten. Dat heeft geresulteerd in dertig verhalen, waarin allerlei aspecten van relationeel werken naar voren komen. De opbrengst is beschreven in een boekje over relationeel werken in het onderwijs. Een aantal van de verhalen zijn ingesproken.

Publicaties

In verbinding: Een verkenning van relationeel werken in de praktijk van het mbo.
Van waarde: Een onderzoek naar de meest waardevolle en waardeloze opleidingsmomenten van Summa-studenten.
Artikel waardenwerk: Hoe relationeel werken de praktijk van het mbo kan versterken

Blogs