Practoraat Relationeel werken: De toegevoegde waarde van stilteruimtes

Weg van alle drukte en prikkels, je concentratie terugvinden of een moment nemen om je dagelijkse gebed te doen. Studenten zoeken steeds vaker een ‘eigen’ plek binnen het schoolgebouw, waar ze zichzelf even kunnen terugtrekken. Bij Summa Zorg & Welzijn zijn studenten en docenten superblij met de komst van een stilteruimte. “Ik begrijp dat mensen een stilteruimte fijn vinden en nodig hebben,” vertelt student Chaima.

Practoraat Relationeel werken helpt je op weg

Zoek je manieren om inzicht te krijgen in wat er leeft binnen jouw school? Heb je vragen over het opzetten en inrichten van een stilteruimte of kun je tips gebruiken voor de aanpak? Practoraat Relationeel werken helpt je graag op weg (scroll naar beneden voor tips en linkjes naar interessant onderzoek).

Het ontstaan van het idee

Saloua Kaddouri, docent en loopbaanbegeleider en kartrekker van het creëren van de stilteruimte: “Het idee van de stilteruimte bij Willem de Rijkelaan, komt echt vanuit onze studenten. Het begon rond de Ramadan van 2020. Ik werd door veel studenten aangesproken, terwijl ze niet eens bij mij in de klas zaten.

Op dat moment was er vooral behoefte voor een plek om hun gebed op tijd te doen of om even te ontsnappen van de drukke aula. Dat was voor mij het moment dat ik dacht, ik moet hier iets mee en ik ben toen op onderzoek uitgegaan.”

De juiste plek vinden

Het beschikbaar stellen van een stilteruimte is makkelijker gezegd dan gedaan. Lege lokalen zijn eigenlijk nooit beschikbaar voor studenten om daar even te zitten. Het reserveren van ruimtes, dat werkte ook niet. Een nieuwe ruimte creëren, waar ga je dat dan doen? Met deze vraag klopte Saloua aan bij Marty Willems, directeur bij Summa Zorg & Welzijn.

“Ik liep al een tijdje door het schoolgebouw heen. Toen vond ik een afgelegen hoekje, waar vooral kluisjes stonden. Samen met Marty ben ik gaan kijken en het was ruim genoeg om een wandje te maken, zodat we de ruimte af konden sluiten, maar het tegelijkertijd wel ruimtelijk aanvoelt. De ruimte was tegelijk makkelijk te vinden, had goede ventilatie, isolatie en natuurlijk lichtinval.”

Toegankelijk voor iedereen

De ruimte is gezellig aangekleed met een bank en stoelen die niet werden gebruikt en een warm en sfeervol behang met grassen. De ramen zijn voor de helft met folie afgeplakt, zodat studenten zich tijdens het bidden, mediteren of een ontspanningsoefening niet bekeken voelen.

“De stilteruimte is een prachtige manier om meer mensen in te sluiten”, zegt Rinske Broekman, docent-onderzoeker diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid bij Practoraat Relationeel Werken. “De prikkelverwerking van mensen loopt uiteen en de behoeftes van studenten zijn divers. Als school doe je er goed aan om op die verschillen in te spelen. Studenten die prikkelgevoelig zijn, krijgen door de stilteruimte de mogelijkheid om tot rust te komen, en daardoor ook weer tot leren te komen. En studenten die gelovig zijn, krijgen door de stilteruimte de kans om het gebed uit te oefenen. Geloofsovertuiging is voor een deel van de studenten een belangrijk onderdeel van hun identiteit. Met een stilteruimte laten we zien dat die overtuiging er mag zijn en dat we verschillen omarmen.”

Verantwoordelijkheid pakken

Er waren wat zorgen dat er niet verantwoordelijk met een stilteruimte omgegaan zou worden. Saloua ervaart dat zeker niet zo. “In de stilteruimte en bij de deur hangen een paar uitgangspunten. Houd rekening met elkaar, neem je spullen mee, enz. Tijdens het surveilleren spraken we kletsende studenten aan en ze reageerden altijd heel begripvol. Hoe langer studenten van de ruimte gebruik konden maken, hoe minder controle er nodig was. Studenten spreken elkaar aan, omdat ze respectvol met ‘hun eigen plekje’ in het schoolgebouw om willen gaan.”

Tips voor als je zelf wil starten

Bij het starten van een nieuw project loop je vaak tegen het een en ander aan, zo ook Saloua. “Hoe succesvol het realiseren van een stilteruimte is, hangt af van hoeveel draagvlak je creëert. Betrek directeuren, collega’s en studenten bij het proces. Hier krijg je ook weer goede ideeën van. Zelf zou ik studenten er nog meer bij willen betrekken. Laat ze meedenken over bijvoorbeeld het moodboard. Doe ook onderzoek naar andere scholen met een stilteruimte. Dit kun je als uitgangspunt en ter inspiratie gebruiken.”

Aan de slag met een stilteruimte

Een stilteruimte levert niet alleen een fysieke ruimte op voor gebed of meditatie, maar draagt ook bij aan inclusiviteit en welzijn. Het bevordert respect en begrip tussen studenten en docenten. Het draagt bij aan een positieve leeromgeving, waarin diversiteit wordt omarmd, en individuele behoeften worden gerespecteerd.

Student Chaima is heel blij met de komst van de stilteruimte. “Vanuit mijn geloof moet ik vijf keer per dag bidden. Het is fijn dat je weet dat je in de stilteruimte terechtkan en niet naar een leeg lokaal moet zoeken. Voor de stilteruimte miste ik regelmatig een gebed waardoor ik mij niet fijn voelde en mijn emoties niet kwijt kon. Het is een moment van bezinning. Wat voor anderen meditatie is, is voor ons bidden. Nu maak ik, in overleg met de docent, twee keer in de week gebruik van deze ruimte. Voor mij is de stilteruimte van onschatbare waarde.”

“Als scholen inclusie in het onderwijs nastreven, doen teams er goed aan om in kaart te brengen wat leeft onder studenten en medewerkers, oog te hebben voor verschillen en naar die inzichten te handelen”, zegt Rinske tot slot. “Vanuit het practoraat hebben we methodieken ontwikkeld die kunnen helpen om behoeftes, verschillen en overeenkomsten zichtbaar te maken. We denken ook graag mee over passende oplossingen.”

Vragen en/of zoek je tips?

• Zoek je manieren om inzicht te krijgen in wat er leeft binnen jouw school?
  Lees hier stap voor stap hoe je inclusief studentenonderzoek kunt doen.
• Heb je vragen over het opzetten en inrichten van een stilteruimte of kun je tips gebruiken voor de aanpak? De collega’s bij Practoraal Relationeel Werken denken graag met je mee en zijn te bereiken via e-mail: practoraatrelationeelwerken@summacollege.nl