Aanpak learning communities
Het praktijkonderzoek vindt voornamelijk plaats bij stage-instellingen in de ouderenzorg. Studenten doen parallel aan hun stage praktijkonderzoek naar zorginnovatie en technologie. Ongeveer tien stagiairs zijn wekelijks een dagdeel vrijgeroosterd van hun stage. De groepen zijn veelal divers samengesteld met studenten van verschillende zorgopleidingen en uit verschillende studiejaren. De beoogde leeruitkomsten verschillen per student. Als learning community wisselen zij, onder begeleiding van (afwisselend) een praktijkopleider, docent en/of praktijkonderzoeker, leervragen en ervaringen uit én besteden ze aandacht aan (technologische) innovaties in de zorg.
Onderzoek naar learning communities
Parallel aan het praktijkonderzoek door studenten, onderzochten we de opbrengsten van dit onderzoekend leren. We hebben op twee manieren systematisch informatie verzameld. In een logboek hielden we de voortgang bij. We benoemden (twee)wekelijks de (leer)opbrengsten, succesfactoren en knelpunten. In een analyse hiervan stelden we vast wanneer en indien mogelijk waarom opbrengsten worden behaald. Na afloop vroegen we studenten in een korte enquête onder meer of ze onderzoek doen nuttig, leerzaam en leuk vonden. Antwoorden op gesloten vragen met 4- en 5-puntschalen zijn verwerkt in punten, om de twee aanpakken goed met elkaar te kunnen vergelijken. Verder stelden we verdiepende open vragen over wat ze geleerd hebben.
De aanpak: onderzoekend leren in verschillende vormen
We laten ons inspireren door drie vormen van onderzoekend leren (Kennisrotonde, 2017).
- open-ended: de docent stimuleert en begeleidt studenten bij zelfstandig onderzoek naar hun eigen onderzoeksvragen;
- project-based: docenten ontwerpen projecten, studenten formuleren de vragen;
- teacher-centered (niet door ons toegepast): de docent bepaalt de onderzoeksvragen en de wijze van onderzoekend leren.
De uitvoering in de praktijk
In de schooljaren 2021-2022, 2022-2023 en 2023-2024 hebben wij acht groepen studenten begeleid bij hun praktijkgericht onderzoek. Groepen bestonden uit vier tot twintig studenten van de opleidingen Verzorgende-IG en Mbo-verpleegkundige. De doorlooptijd varieerde van tien weken tot bijna een heel schooljaar.
Onze projecten in 2021/2022 waren vooral project-based: er was al een innovatie voorhanden, studenten stelden onder begeleiding een onderzoeksaanpak op en voerden die uit. We concludeerden dat studenten overwegend positief oordeelden over onderzoek doen binnen hun vak. Tegelijkertijd constateerden we dat het praktijkonderzoek kwetsbaar is. Veel factoren kunnen de voortgang belemmeren, zoals een gebrek aan medewerking van collega’s of het sluiten van afdelingen voor externen door virussen zoals Covid of Noro (Kans en Van Spronsen, 2023). Om het eigenaarschap voor het onderzoek bij zowel studenten als de zorginstelling te vergroten zijn we in schooljaar 2022-2023 een stap verder gegaan, met een open-ended aanpak.
In beide aanpakken doorlopen studenten een traditionele onderzoekscyclus. Het essentiële verschil tussen beide aanpakken is dat in de open-ended groepen studenten zelf hun een onderwerp kiezen op basis van een eigen verkenning. We onderscheidden de volgende stappen…
Bron: OenG | Innovatieve zorgprofessionals opleiden met onderzoekend leren: (hoe) werkt dat?
De auteurs werken bij het practoraat Innovatie in Zorg en Welzijn (voorheen Technologie in de Zorg en Welzijn) van ROC Mondriaan, Ad Blom als practor en Karel Kans en Cindy van Spronsen als praktijkonderzoeker. Zij bedanken collega’s René te Witt en Jet Burgert voor hun suggesties.
